برنامه بازرسي دوره‌اي قفسه‌ها
قفسه سالم يعني ايمني پايدار، ظرفيت واقعي و جريان كاري بي‌دردسر. اما سازه زير فشار روزمره، برخوردهاي كوچك و تغييرات محيطي آرام‌آرام فرسوده مي‌شود. بازرسي دوره‌اي مثل چراغ هشدار عمل مي‌كند تا پيش از حادثه و هزينه‌هاي سنگين، عيب‌ها ديده و برطرف شوند. هدف اين متن يك چارچوب كاربردي است؛ از مشاهده‌هاي سريع شيفتي تا ارزيابي‌هاي عميق ماهانه و فصلي، و در نهايت معيار روشن اينكه كجا تعمير كافي است و كجا بايد تعويض كنيم.
واژه‌هاي كليدي
ترك مويي، همان ريزترك‌هاي سطحي روي تير يا ستون است كه با تغيير زاويه نور خود را نشان مي‌دهد و معمولاً آغاز خستگي يا خوردگي زير رنگ را خبر مي‌دهد. اورهنگ، بيرون زدگي بار از لبه جلويي يا پشتي طبقه است كه تعادل را بر هم مي‌زند و به خمش موضعي و خطر سقوط مي‌انجامد. خمش مانا، خميدگي‌اي است كه بعد از برداشتن بار به حالت اوليه برنمي‌گردد و از ورود سازه به محدوده ماندگار خبر مي‌دهد. لق شدگي اتصال، وضعيتي است كه پيچ يا نشيمن تير حتي پس از سفت‌كاري دوباره شل مي‌شود و نشان مي‌دهد جاي اتصال بزرگ شده است.
راهبرد كلي بازرسي
يك برنامه حرفه‌اي سه لايه دارد. نگاه سريع در پايان هر شيفت براي شكار نشانه‌هاي تازه، مرور هفتگي با فرم كوتاه براي تصوير كلي، و بازرسي ماهانه و فصلي براي اندازه‌گيري دقيق تراز، گشتاور و رفتار زير بار. هر نشانه خطر بايد همان روز ثبت شود و محل مشكوك تا بررسي فني قرنطينه گردد. تميزي مسير و روشنايي كافي كيفيت بازرسي را چند برابر مي‌كند چون آثار ضربه و زنگ به‌موقع ديده مي‌شوند.
بازرسي هفتگي
در بازه هفتگي تمركز بر مشاهده دقيق است. پاي ستون‌ها از نظر لهيدگي، كجي صفحه پايه و پوسته شدن رنگ بررسي مي‌شود چون بيشترين برخوردها همين‌جا رخ مي‌دهد. لبه بالايي تيرها از نظر ترك ريز، كندگي رنگ و نبود پين ايمني ديده مي‌شود؛ صداي تق در زمان بارگذاري يك هشدار جدي است. گارد ستون و گارد انتهاي راهرو بايد صاف و محكم باشند و شبكه پشتي نبايد موج داشته باشد. در ابتداي هر دهانه، برچسب ظرفيت بايد واضح و خوانا باشد تا بارگذاري بر اساس حد واقعي انجام شود.
بازرسي ماهانه
در ماه، اندازه‌گيري‌ها دقيق‌تر مي‌شوند. عمود بودن قاب‌ها با شاقول يا تراز ليزري سنجيده مي‌شود و انحراف نبايد از يك صدم ارتفاع كل بيشتر باشد. هم‌سطحي تيرها در طول دهانه كنترل مي‌شود تا اختلاف كوچك به خمش نامتقارن نينجامد. نمونه‌اي از پيچ‌ها با آچار گشتاور بررسي مي‌شود؛ اگر بخش قابل توجهي خارج از محدوده باشند، روند سستي اتصال آغاز شده است. لكه‌هاي زنگ در اطراف سوراخ‌ها و پاي ستون بايد همان ماه پاك و رنگ شوند تا به مقاطع باربر سرايت نكنند. سطح سيني‌ها و توري‌ها نيز از نظر دفرمه شدن و لبه‌هاي پهن شده بازبيني مي‌شود چون همين نقص‌ها باعث گيركردن شاخك و سقوط كارتن مي‌شوند.
بازرسي فصلي و شرايط محيطي
در سردخانه يا محيط‌هاي مرطوب، لغزندگي سطح، يخ زدگي موضعي و ميعان به سرعت پوشش را فرسوده مي‌كند. در چنين جاهايي هر فصل بايد سلامت پوشش، پيچ‌ها و نشيمن‌ها كنترل شود و در صورت تكرار تعمير گسترده، به تعويض سازگار با محيط فكر شود. در مجاورت بخارهاي خورنده نيز ترك‌هاي ريز زير رنگ زود ظاهر مي‌شوند و اگر در هر فصل ناچار به رنگ آميزي گسترده هستيد، اين چرخه پرهزينه علامت ناهمخواني متريال با محيط است. فاصله عمودي تا سقف و مسير پاشش آب اطفا هم بايد دوره‌اي بازبيني شود تا تغييرات ارتفاع طبقات، عملكرد اطفا را مختل نكند.
حدود مجاز عملياتي
اورهنگ در بارهاي سنگين بايد بسيار محدود باشد چون فشار موضعي بر تير را بالا مي‌برد و تعادل را بر هم مي‌زند. در آزمون بار تدريجي اگر پس از تخليه، تير به خط مرجع نخست برنگشت يعني خمش مانا رخ داده و آن دهانه بايد از مدار خارج و ارزيابي فني شود. اتصالي كه پس از دو بار تنظيم، باز هم از گشتاور تعيين شده خارج مي‌شود، نشان مي‌دهد نشست جاي اتصال رخ داده و بايد قطعه تعويض شود. تكرار برخورد محسوس در يك رديف طي يك فصل نيز علامت بازطراحي محافظ‌ها يا تعويض بخش پرخطر است.
واكنش گام‌به‌گام به نشانه خطر
اول قرنطينه فوري دهانه يا رديف با نوار هشدار و ثبت در تابلو شيفت انجام مي‌شود. سپس بازرس صلاحيت‌دار با ابزار ساده مثل شاقول، خط كش و آچار گشتاور، ارزيابي دوم را انجام مي‌دهد. در سومين گام، اقدام اصلاحي متناسب با شدت نقص انتخاب مي‌شود؛ از سفت‌كاري و تعويض اكسسوري تا تعويض قطعه يا خروج رديف از مدار. در پايان بايد نقشه چيدمان و آموزش كوتاه تيم به‌روز شود تا علت ريشه‌اي برطرف گردد و مشكل تكرار نشود.
آزمون‌هاي ساده اما تعيين كننده
تست بار تدريجي، بهترين قاضي رفتار سازه است. ابتدا نيم بار و سپس بار نامي روي دهانه قرار مي‌گيرد و با نشانه‌گذاري ظريف ميزان خمش ثبت مي‌شود؛ باقي ماندن هر مقدار خم پس از تخليه يعني هشدار. آزمون خط مستقيم در لبه رديف با ريسمان يا تراز ليزري، موج‌دار شدن يكنواخت در چند دهانه را آشكار مي‌كند كه نشان از الگوي فرسايش دارد نه نقصي منفرد. آزمون ورود و خروج شاخك بدون بار نيز گيرهاي تكراري را نشان مي‌دهد كه معمولاً از كجي، اورهنگ پنهان يا لبه‌هاي دفرمه ناشي مي‌شود.
معيار تصميم تعويض
وقتي ترك مويي به ترك قابل لمس تبديل شده، سوراخ اتصال بيضي شده يا تير آثار خمش مانا دارد، تعويض قطعه تصميم درست است. وقتي چند دهانه كنار هم نشانه مشابه نشان مي‌دهند، گزارش برخورد همان مسير بالاست يا فاصله تا اطفا ناكافي است، تعويض رديف منطقي‌تر است. اگر هر تغيير كوچك تبديل به پروژه‌اي پرهزينه مي‌شود، يا پوشش با محيط سازگار نيست و تعمير گسترده هر فصل تكرار مي‌شود، تعويض سيستم و مهاجرت به سازه ماژولار با پوشش مناسب، هزينه مالكيت را در افق كوتاه كاهش مي‌دهد.
فرم استاندارد بازرسي
هر بازديد بايد در يك فرم ساده و يكنواخت ثبت شود. شناسه رديف و دهانه، تاريخ و نام بازرس، وضعيت ستون و تير، اتصالات و محافظ‌ها، سطح طبقات، خوانايي برچسب ظرفيت، نشانه‌هاي خوردگي و ترك، و در نهايت اقدام اصلاحي با مهلت اجرا و عكس پيش و پس. اين ثبات در ثبت، هم يادگيري جمعي مي‌سازد و هم در حسابرسي و بيمه پشتوانه محكم است.
فرهنگ گزارش و آموزش
بازرسي خوب بدون فرهنگ گزارش كامل نمي‌شود. هر عضو تيم بايد بتواند نزديك به حادثه را بي‌واهمه ثبت كند و بداند كه هدف تنبيه نيست، اصلاح است. بازآموزي كوتاه در آغاز هر فصل درباره بارگذاري درست، ورود شاخك و نقش محافظ‌ها، نرخ خطا را پايين مي‌آورد. نظم محيطي هم تعيين كننده است؛ جمع‌آوري تسمه و كارتن در پايان شيفت، نه فقط مسير را امن مي‌كند، بلكه نشانه‌هاي آسيب را براي بازرسي بعدي واضح‌تر مي‌سازد.
جمع بندي
برنامه بازرسي دوره‌اي اگر درست طراحي و منظم اجرا شود، پيش از حادثه، هزينه را مهار مي‌كند و عمر مفيد سازه را بالا مي‌برد. با چشم تيزبين براي ترك مويي، با خط كش براي اورهنگ، با شاقول براي تراز و با آچار براي گشتاور، مي‌توان دقيق و به‌موقع تصميم گرفت كه كجا اصلاح كافي است و كجا بايد تعويض كنيم. اصل احتياط را جدي بگيريد؛ قفسه‌اي كه زود و درست مراقبت شود، سال‌ها ايمن و اقتصادي مي‌ماند.
برچسب: ،